New York Stony Brook Üniversitesi'nde Nöroloji konusunda çalışan Türk İlim adamı Prof. Dr. Turhan Çanlı, yaşam kalitesini önemli ölçüde düşüren depresyonun nedeninin virüs, bakteri yahut parazit benzeri bulaşıcı etmenler olabileceğini belirtti.

Turhan çanlı, 'Biology of Mood and Anxiety Disorders' dergisinde yayınlanan ve kocaman ses getiren makalesinde yer piyasa depresyon konusu için ortaya koyduğu yeni yaklaşıma ilişkin AA muhabirine bilgi verdi.

Depresyonun mühim bir sıhhat problemi olduğunu ve ABD'de nüfusun yüzde 16'sının hayatının en az bir devrinde ağır depresyon geçirdiğine dikkati çeken Çanlı, bunun, 300 milyonun üstünde nüfusa sahip ülkede takribî 50 milyon kişiyi etkileyen bir sıkıntı şekilde görülebileceğini kaydetti.

Hayatında bir kez ciddi depresyon geçiren hastaların ikinci kez bu hastalığa yakalanma oranlarının yüzde 50 olduğunu kaydeden Çanlı, ikinci kez yakalananların ise üçüncüye maruz kalma ihtimalinin yüzde 80'e çıktığını anlattı.

Hastaların fakat yüzde 30 ila 50'sinin tedaviye cevap verdiğini de vurgulayan Çanlı, bu düşük cevap oranının depresyonun gerçek nedenini ortaya çıkarmanın ne kadar elzem olduğunu gösterdiğini söyledi.

Çanlı, depresyon konusu için on yıllardır tıpkı yöntemlerin kullanılması ve tedavide mühim bir ilerleme sağlanamamasının kendisini 'galiba bir şeyler eksik' düşüncesine ittiğini belirterek 'Özellikle biyolojik şekilde ilaç tedavisi yaklaşık 50 yılıdır esas şekilde değişmedi. Tedavi yöntemleri 1960'lardakinden fazla aşırı değişik değil' dedi.

Bu ilaçların çoğunlukla serotonin benzeri nörotransmitterleri (sinir sisteminde nöronlar içinde sinyalleri ileten kimyasallar) değiştirme amacını güttüğünü kaydeden Çanlı, 'Bir kez ciddi depresyon yaşayanlarda tekrarlama ihtimali yüzde 50. İlaçlar bunu değiştirmiyor' diye konuştu.

Nedeni virüs, bakteri veya parazit olabilir

Prof. Çanlı, depresyonda beyinde bazı değişimler olduğunun bilindiğini ancak bu değişimlerin sebebinin saptama edilemediğini vurgulayarak 'Son 50 yıldır depresyon tedavisinde tıpkı şeyleri yaptığımız göz önünde bulundurulunca ben artık soruna farklı bir anlamda bakmamız gerektiğini düşünüyorum' ifadesini kullandı.

Son çağda depresyonun bir çeşit iltihaplanmayla ilişkili olduğuna yönelik çalışmalar yapıldığını belirten Çanlı, depresyon ile enfeksiyon sebebi ile vücudun iltihaplanması içinde bir ilişki olduğuna dair inanışın giderek arttığını fakat buradaki mekanizmanın çözülemediğini söyledi.

Enfeksiyonun nedenleri içinde da virüs, bakteri ve parazitler olduğunu vurgulayan Çanlı, şöyle devam etti:

'Parazitlerin organizmaların davranışlarını değiştirici etkisi olduğuna ait çalışmalar var. Majör depresyon, parazit, virüs ve bakterilerin sebep bulunduğu bir çeşit bulaşıcı hastalık olabilir. Bu virüs, bakteri yahut parazitler birtakım olaylarla aktif duruma gelene kadar saptama edilemeden kalabilir. Bir kez aktif duruma gelince de beyindeki nörotransmitterleri değiştiren ve nesilden nesile geçebilen bir şekle dönüşebilir. Bunun için ciddi bir tetkik yapılması gerekiyor.' 

Depresyon tedavisi tümden değişebilir

Dr. Çanlı, hipotezinin incelemeler sonucunda doğrulanması mecburiyetinde depresyon tedavisine bakış açısının bir anda değişebileceğini de belirterek 'Eğer bu mekanizma saptama edilebilirse depresyon semptomlarıyla doktora giden birisine belki de bundan böyle başka enfeksiyon hastalıklarında bulunduğu benzeri kan ve dışkı testi gerçekleştirilir ve buna sebep bulunduğu saptama edilen bulaşıcı unsurlara yönelik tedavi uygulanır' diye konuştu.

Depresyona sebep bulunan enfeksiyonun saptama edilmesi biçiminde buna yönelik aşı çalışması da yapılabileceğini söyleyen Çanlı, tüm bunların uzun süre alacağını da vurguladı.

 Depresyona birden fazla türden virüs yahut parazitin sebep olabileceğini de söyleyen Çanlı, depresyonun bulaşıcı da olabileceğini fakat bunun şimdilik sadece sosyal nedenlerle açıklanabildiğini söyledi.

Depresyon hastalarının en ciddi sorunlarının ümitsizlik olduğunun altını çizen Çanlı, 'Umarım benim bu varsayımım bu hastalığın tedavisinin bulunması konusu için ümit olur' dedi.

Prof. Dr. Çanlı

Türk baba ve Alman annenin çocuğu şekilde Almanya'da dünyaya gelen Prof. Dr. Çanlı, lise eğitiminin peşinden öğrenimini sürdürmek için ABD'ye geldi.

Psikoloji konusunda Yale Üniversitesi'nde doktora yapan, post-doktorasını ise Stanford Üniversitesi'nde Nöroloji bilimi üstüne gerçekleştiren Çanlı, 2001 yılından bu güne kadar New York Staten Island'da bulunan Stony Brook Üniversitesi'nde psikoloji, radyoloji, ırsi ve nöroloji sahalarında akademik çalışmalarını sürdürüyor.

Prof Çanlı'nın, bilim ve teknoloji dünyasında fazla aşırı adlandırılan TED (Technology, Entertainment and Design) konuşmalarında bu yaklaşımını anlattığı konuşma da internette kocaman alaka görüyor.

Kaynak: AA