Yurt dışına giden (ODI) ve yurt içine gelen (FDI) doğrudan yatırımların seyredildiği, ODI/FDI oranı Eylül 2018'de yüzde 32,6 seviyesinde gerçekleşti.

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Türkiye'ye gelen ve Türkiye'den giden doğrudan yatırımlardaki gelişmelere ilişkin hazırlanan raporu paylaştı. Buna göre, yurt dışına giden (ODI) ve yurt içine gelen (FDI) doğrudan yatırımların seyredildiği, ODI/FDI oranı Eylül 2018'de yüzde 32,6 seviyesinde gerçekleştiği belirtildi.

Rapora göre, ODI/FDI oranındaki yükseliş, yerleşiklerin yurt dışına yönelişinin, yabancıların yurt içine yönelişinden daha hızlı arttığını gösteriyor. Türkiye'de ODI/FDI oranının genel eğilimi 2002 yılından itibaren incelendiğinde yukarı yönlü görülüyor ancak söz konusu orana dönemler itibarıyla bakıldığında, yukarı yönlü hareketin 2008'den sonraki yükselişten kaynaklandığı anlaşılmakta. 2002 - 2007 döneminde azalan trend, 2008'den itibaren yön değiştiriyor.

2000'li yıllara kadar yatay bir seyir izleyen yurt içine yönelik doğrudan yatırımlar, 2003 yılından sonra canlanarak dalgalı bir seyir izlemeye başladı. Eylül 2018 itibarıyla, yabancıların yurt içine yönelik doğrudan yatırımı yaklaşık 11,2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Türkiye'den giden doğrudan yatırımlar ise daha yeni bir olgu olarak, 2002 yılından itibaren hızla yükselmiş ve Eylül 2018 itibarıyla 3,7 milyar dolar seviyesine ulaştı.

Doğrudan yatırımların yurt içi hasılaya (GSYİH) oranına 2007-2017 dönemi itibarıyla bakıldığında, FDI/GSYİH oranının yüzde 3,3'ten yüzde 1,3'e düştüğü, ODI/GSYİH oranının ise yüzde 0,3 olarak değişim göstermediği görüldü.

Rapora göre, ODI/FDI oranı alt dönemler itibarıyla incelendiğinde, 2002-2007 dönemindeki azalan trendin, 2008-2018 döneminde yön değiştirerek artışa geçtiğine dikkat çekti. Söz konusu oranın bu dönemlerdeki ortalamasına bakıldığında 2002-2007 döneminde gerçekleşen yüzde 15,7'lik seviyenin, 2008-2018 döneminde yüzde 25,6'ya, 2012-2018 döneminde ise yüzde 31,4'e yükseldiği görülmekte.

Son yıllarda ODI/FDI oranında gerçekleşen bu yükseliş, bir yandan Türkiye'nin doğrudan yatırımlar için cazibesini kaybetmeye başladığını gösterirken, bir yandan da yurt içindeki yerleşiklerin yurt dışındaki fırsatları daha yakından takip etmeye başladığına işaret etmekte.

Doğrudan yatırımların ülkelere göre dağılımı

Rapora göre 2002-2018 dönemini kapsayan kümülatif verilere göre giden doğrudan yatırımların ülkelere göre dağılımına bakıldığında Hollanda, Azerbaycan ve ABD öne çıkıyor. Raporda bu dönemde yurt içindeki yerleşiklerin yurt dışında yaptıkları yaklaşık 43 milyar dolarlık doğrudan yatırımın yüzde 28,2'si Hollanda'ya, yüzde 15,1'i Azerbaycan'a ve yüzde 12,9'u da ABD'ye gittiği kaydedildi.

2018 Ocak-Eylül dönemi için veriler incelendiğinde ise 2017 yılının aynı dönemine göre yatırımların ülkelere dağılımı bağlamında ilk üç ülkede değişiklik olmadığı görülüyor. Ocak-Eylül döneminde giden yatırımlar 701 milyon dolar artarak 3 milyar 44 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde yurt dışında yapılan doğrudan yatırımların ülkelere dağılımına bakıldığında Hollanda, ABD, İngiltere ve Almanya yatırımların öncelikli destinasyonları arasında yer aldı. Ocak-Eylül dönemindeki 3 milyar 44 milyon dolarlık yatırımın yüzde 45,2'si Hollanda'ya, yüzde 24'ü ABD'ye, yüzde 7'si İngiltere'ye ve yüzde 3,4'ü Almanya'ya gitti.