“Bismillahirrahmanirrahim” diye başlar Fatiha suresi. “Rahman Rahim olan Allah'ın adıyla” diyerek. Varoluşu özetler bu kıymetli ifade. Var olan her şey Allah’ın adıyla mümkündür der.
“Elhamdü lillâhi rabbil'alemin” diye devam eder sure. “Hamd, âlemlerin Rabbi olan Allah'a mahsustur” der. Esasında Fatiha’nın ilk cümlesi cennete nail olmuş bir bahtiyarın ağzından çıkan ilk cümledir. Bir mümin bunu her vakit namazının tüm rekatlarında söylemekle, özünde cennete olan özlemini dile getirmiş olmaktadır. Eğer bu ifade sadece bir dil alışkanlığı olarak söylenmeyip yürekten geliyorsa, her söylediğinde cennet duası ediliyor demektir. Zira hasret kalbin duasıdır.*
Daha sonra insana en büyük teselli ayetler geliyor : “Errahmânir'rahim.”. “Rahman ve Rahimdir O” der ayet. Esasında cennete girmeden bir önceki aşamayı anlatır bu ayet. Nihayetinde insan sadece yaptığı amelleriyle değil Allah’ın rahmetiyle(bağışlamasıyla) ve de lütfuyla cennete girecektir.
“Mâliki yevmiddin” diye devam eder sure. “Din gününün malikidir O.” der. Dikkat ediniz önceki ayetlerde Allah’ın rahmetine ve cennetine nail olma durumunu gibi iki birbirinden ayrılmaz kavram geçmişti. Bu ayette ise bu durumun gerçekleşebilmesi için zaman tasvir ediliyor. Din günü(ahiret günü) ifadesi geçiyor. Bu ayete kadar bir algoritma çıkıyor. Bir hedef var ve o hedefe ulaşmak için geçilecek aşamalar sondan başa doğru sıralanıyor
Devamında “İyyâke na'budü ve iyyâke neste'în” buyruluyor. “Sana kulluk eder ve yalnız senden yardım dileriz.” der ayet. Varoluşumuz Sen’inle,hamdimiz Sana,Rahman Sen’sin,Rahim Sen’sin, ben Sen’den başka kime kulluk edebilirim ki?Kimden yardım dileyebilirim ki?Bir önceki ayetle ilişkili olarak şu soru geliyor akla ahiret gününe gelmeden önce yapmamız gereken kulluk değil mi?
Ve devamında “İhdinessırâtel müstakîm.” buyrulur. “Bizi doğru yola ilet” der.Bir önceki ayette geçen kulluğu yapabilmenin olmazsa olmazıdır sırat-ı mustakim. Ve bizler sırat-ı mustakim i niyaz ediyoruz rabbimizden her namazımızda.
Ve sure en güzel biçimde bitirilir:“Sırâtellezine en'amte aleyhim ğayrilmağdûbi aleyhim ve leddâllîn.” “Bizi doğru yola, nimete erdirdiğin kimselerin, gazaba uğramayanların, sapmayanların yoluna eriştir” der. Bir önceki ayetteki sırat-ı mustakim’e ulaşmanın koşulu olan dua ile bitiriliyor sure.
Dikkat ediniz sure varoluşu özetleyen besmele ile başladı, cennet ehlinin duasıyla devam etti, ardından cennete gidebilmek için gereken rahman ve rahim sıfatları geçti, sonrasında rahmetin cennet için tecelli edebileceği vakitlerden biri olan “din günü” ifadesi geçti. Sonrasında din gününde rahmeti hak edebilmek için gerekli olan kulluk, ve de kulluğa giden yol olan sırat-ı mustakim geçti. Ve sure dua ile bitti. Nasıl bir bütünlük var değil mi? Ayetler arasında amaç-sonuç ilişkileri bu bütünlüğün bi kısmını açıklıyor. Duamızın amacı aslında Sırat-ı Mustakime ulaşmak. Sırat-ı Mustakim de kalmanın sonucu hatta kendisi ise kulluk. Din günündeki rahmetin sonucu ise cennet.Sonuçta mükemmel bir algoritma çıkıyor, tabloda görüldüğü üzere.
*Hayat Kitabı Kur’an,Mustafa İslamoğlu,sf 372,not 6
