Ağız içinde oluşan ve "aft" olarak bilinen yaralar; yeme, içme ve konuşma gibi ihtiyaçları engelleyerek ağrılı bir sürece neden oluyor, yaşam kalitesini olumsuz etkiliyor. Aftlar; ısırmayla, uygun olmayan diş dolgusuyla, protez nedeniyle, kırık bir dişin batmasıyla veya sıcak yanığı gibi basit bir nedenle oluşabiliyor. Ancak bazen sistemik bir hastalığın belirtisi veya vücuttaki mineral ya da vitamin eksikliğinin bir işareti olarak da ortaya çıkabiliyor. Memorial Kayseri Hastanesi Dermatoloji Bölümü'nden Uz. Dr. Sema Karaoğlu aft oluşumunun nedenleri ve alınması gereken önlemler hakkında bilgi verdi.

Aft oluşumunun en sık nedeni vitamin eksikliği

Ağız yaraları sık rastlanan bir sağlık sorunudur. Çapları 0,5-1 mm'nin altında, birden çok olan yaralar, 7-10 gün arasında iz bırakmadan iyileşir. Ancak çapı 0,5 mm den büyük olan aftların iyileşme süresi 6 haftayı bulmaktadır. Uçuk virüsüne bağlı olarak ortaya çıkan dudaktaki yaralar fazla sayıda olabilmekte ve çapı 1-3 mm olan bu yaralar, ortalama 7 gün içerisinde iyileşmektedir. Basit nedenlerle gelişen aftlar sorun ortadan kaldırıldığında iyileşir ve bir daha tekrarlamaz. Örneğin; toplumda B12 ve folik asit eksikliği çok sık görülmektedir. B12 vitamini-folik asit, çinko ve demir eksikliği, aftların %20'sinde önemli bir nedendir. Eksiklikleri giderildiğinde aftlar düzelme gösterecektir.

Aftlar sıklıkla tekrarlıyorsa

Sık tekrarlayan ve uzun süre iyileşmeyen aftların nedeni araştırılmalı, altta yatan bir hastalık varsa tedavi edilmelidir. Çünkü ağız içi yaraları, sistemik bir hastalığın belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Bunlar; bazı romatizmal hastalıklar, kemik iliği ve mide-bağırsak kaynaklı sorunlar,

çok sık olmamakla birlikte vücut direncini düşüren AIDS, sifilis, tüberküloz gibi sistemik hastalıklar, ağız içinde etkili bakteriyel, viral ve mantar enfeksiyonlarıdır. Aft oluşumu ile en sık belirti veren sistemik hastalık Behçet'tir. Bu nedenle ağzında sık tekrarlayan aft sorunu olanlar, Behçet Hastalığı yönünden araştırılmalıdır.

Aft olduğunda mutlaka bir uzmana başvurmalı

Dudakta, yanağın iç tarafında ve dil üstünde oluşan oval ya da yuvarlak yaraların tedavisi için dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır. Aftın nedeni basit bir sorundan kaynaklanıyorsa, hemen tedaviye başlanmalı ve sorun ortadan kaldırılmalıdır. Ancak problemin, sistemik bir hastalık kaynaklı olduğu düşünülüyorsa, altta yatan neden araştırılmalı ve öncelikle o hastalığın tedavisi sağlanmalıdır. Örneğin, aftların en sık görüldüğü Behçet Hastalığı, göz tutulumu durumunda tedavi edilmezse görme kaybına yol açabilen bir hastalıktır. Bu nedenle erken teşhis ve tedavi, aftlar için de önemli bir kuraldır.

Aft oluşumunu önlemede ve tedavi sırasında bunlara dikkat edin!

Ağız hijyenine dikkat edilmeli. Dişler günde en az 2 kez fırçalanmalı ve diş aralarında gıda artığı kalıyorsa diş ipi ile temizlenmeli.

Altı ayda bir düzenli diş ve diş eti kontrolü yaptırılmalıdır. Kırılmış ya da çürük dişler için tedavi çok önemlidir. Ağız içinde çürüyerek kırılan dişler aftlara neden olabilir.

Protez kullanılıyorsa bakımına dikkat edilmeli ve protez, yemek sonrası temizlenmelidir.

Diyette her zaman taze sebze, meyve tercih edilmelidir. Aftların olduğu dönemlerde asitli, baharatlı, çok sıcak ve sert yiyeceklerden kaçınılmalıdır.