‘İzmir’in Çernobili’ artık temiz

İzmir’in Gaziemir ilçesinde yıllardır çevresel tehdit oluşturan eski kurşun fabrikası alanında başlatılan temizlik ve iyileştirme çalışmaları sürüyor. Özellikle kimyasal reaksiyon sonucu duman çıkaran ve 400 dereceye ulaşan sıcaklıkta atıkların bulunduğu 20 metrekarelik alan güvenli şekilde temizlendi. Şirket yetkilileri, "Sahanın doz seviyesi Gaziemir ve Karabağlar ile aynı noktada. Şu anda ölçebildiğimiz radyoaktif madde sahada kalmadı" ifadelerini kullandı.
Gaziemir’deki eski Aslan Avcı Dökümhanesi arazisi, geçmişte yapılan kurşun geri dönüşüm faaliyetleri nedeniyle hem kimyasal hem de radyolojik kirlilik barındırıyordu. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun (TAEK) yıllar önce yaptığı ölçümlerde radyasyon bulaşığı tespit edilen alan, uzun süredir halk sağlığı açısından tartışma konusuydu. 2022 yılında Ekovar Çevre Grup A.Ş. ile fabrika sahibi Aslan Avcı A.Ş. arasında yapılan anlaşma sonrası, alanın temizliği için önemli bir adım atıldı. Çalışmalar, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK) ve Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) denetiminde yürütülüyor.

400 dereceye ulaşan atık bertaraf edildi
Nükleer Düzenleme Kurulu’nca 2022 yılında radyoaktif atıkların temizlenmesine yönelik Ekovar Şirketi yetkilendirilirken, Temmuz 2024’te sahada başlayan çalışmalar kapsamında, tehlikeli atıkların bertarafı titizlikle sürdürülürken özellikle kimyasal reaksiyon sonucu duman çıkaran ve 400 dereceye ulaşan sıcaklıkta atıkların bulunduğu 20 metrekarelik alan güvenli şekilde temizlendi. Radyoaktif atıklar, TENMAK yönetmelikleri doğrultusunda özel ambalajlarla taşınarak İstanbul Küçükçekmece’deki Radyoaktif Atık Yönetimi Koordinatörlüğü’ne (RAYK) gönderiliyor. Diğer tehlikeli atıklar ise Mobil Tehlikeli Atık Takip Sistemi (MoTAT) ile lisanslı firmalarca bertaraf ediliyor.

Şeffaf ve bilimsel izleme sistemi
Sahadaki radyasyon seviyesi, RADİSA (Radyasyon İzleme ve Uyarı Sistemi Ağı) ile 24 saat boyunca izleniyor. Ölçüm sonuçları Avrupa Radyolojik Veri Değişim Platformu (EURDEP) üzerinden kamuoyuyla şeffaf şekilde paylaşılıyor. Ekovar Çevre Grup’tan yapılan açıklamada, yalnızca eğitilmiş personelin sahada görev yaptığı, radyasyon dozlarının dozimetrelerle sürekli izlendiği ve şimdiye dek hiçbir olumsuzluk yaşanmadığı belirtildi.

"Toplumsal sorumlulukla hareket ediyoruz"
Ekovar yetkilileri, projeyi tamamen bilimsel temeller ve uluslararası standartlara uygunluk içinde yürüttüklerini vurgulayarak, "Bu alanda toplumsal sorumlulukla hareket ediyor, geleceğe güvenli bir çevre bırakmayı hedefliyoruz" açıklamasını yaptı.

"Kaçak döküm alanında herhangi bir radyoaktif atık tespit edilmedi"
Alandan çıkan dumanlar ile ilgili şu ifadelere yer verildi:
"Radyasyonun dumanı olmaz. Kanser ile ilgili de bir veri yok hastalananlara dair bilgi yok. Oradaki sıkıntı kimyasal reaksiyondan dolayı bir yanmadır. Havanın yağışlı olduğu zaman ve sabah saatlerinde kimyasal bir duman çıkıyor. Başladıktan 15 gün sonra gerekli çalışma yapıldı ve numuneler gönderildi. Erken uyarı sistemi bakanlık tarafından online izleniyor. Sahanın doz seviyesi Gaziemir ve Karabağlar ile aynı noktada. 70 dönümlük bir arazide yönetmelik gerektiği şekilde radyoaktif atık gönderildi. Şu anda ölçebildiğimiz radyoaktif madde sahada kalmadı. O çevrede canlılara zarar verebilecek noktada değil. Çok az elleçleme işlemi kaldı. Sevkiyat işlemi gerçekleştikten sonra beton çalışması var. Muhtelif derinliklerde sondaj yapılacak analizler yapılacak bunlar sonucunda, bir kirlilik çıkmasını beklemiyoruz."