Mardin Ovası da obruk tehlikesiyle karşı karşıya

Mardin’in Artuklu ilçesinde artık 800 metreyi aşan derinliklerde dahi su bulunmazken, uzmanlar Mardin Ovası’nda obrukların kaçınılmaz hale geldiği uyarısında bulundu.
Kayıpsız, kesintisiz ve kaliteli enerji dağıtımı hedefiyle faaliyetlerini sürdüren Dicle Elektrik’in hizmet verdiği Mardin’de aşırı su tüketimi ve bilinçsiz tarımsal sulama ciddi bir kriz noktasına ulaştı. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Mardin İl Koordinasyon Kurulu Su ve Ekoloji Komisyonu tarafından hazırlanan 2025 Yılı Su Raporu’na bilimsel katkıda bulunan Prof. Dr. Yusuf Doğan ve Prof. Dr. Mehmet Ali Çullu, bölgedeki su ve enerji krizinin derinleştiğine dikkat çekti. Uzmanlara göre mevcut gidişat durdurulmazsa hem tarım arazileri verimsizleşecek hem de bölge ciddi ekolojik ve ekonomik risklerle karşı karşıya kalacak.
Mardin Artuklu Üniversitesi Kızıltepe Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Doğan, söz konusu rapora göre Artuklu ilçesine bağlı Yaylı Mahallesi’nde 800 metreyi aşan derinliklerde dahi su bulunamadığını belirterek, mevcut su kaynaklarının her geçen gün azalmakta olduğunu söyledi. Bunun temelinde ise kuraklığın yattığını ifade eden Doğan, "Yağışlar istediğimiz düzeyde olmadığı için meteorolojik bir kuraklık söz konusudur. Mardin’de 7 bine yakın kuyu bulunuyor. Ova kesiminde suya ancak 450-700 metre derinlikte ulaşılıyor. 2010 yılında Mardin’e geldiğimde kuyu derinlikleri 100-150 metreydi. Şimdi bu rakam 7 kat arttı. Salma sulama yöntemi hem toprağın yapısını bozuyor hem de su tüketimini üç kat artırıyor. Obruklar kaçınılmaz hale geliyor" dedi.

"Mardin Ovası’nda da obruklar kaçınılmaz olur"
Doğan, Mardin Ovası’ndaki durumun Konya Ovası’na benzerlik gösterdiğini işaret ederek, "Konya Ovası’nda obruk sayısı 3 binin üzerinde. Bilinçsiz sulama bu şekilde devam ederse ilerideki zamanlarda Mardin Ovası’nda da obruklar kaçınılmaz olur. Artan kuyu derinlikleri ve azalan su varlıkları bir yandan toprakta tuzlanmaya, diğer yandan ise yüksek enerji tüketimine neden oluyor. Mevcut olan suyu ekonomik ve israf etmeden basınçlı sulama sistemleriyle kullanmalıyız" diye konuştu.

"Yer altı sularını doğru kullanmıyoruz"
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ali Çullu ise, rapora göre yer altı su seviyesinin her yıl biraz daha derine indiğini ve bu durumun hem çiftçiye hem de ülke ekonomisine ek maliyet getirdiğini vurguladı. Çullu, "Yer altı su kaynaklarının derinlere inmesiyle birlikte daha çok elektrik enerjisiyle yukarıya taşınması gerekiyor. 2025 yılının ilk aylarında yağış yetersizdi, kuraklık vardı, çiftçi daha fazla su kullandı. Bu da daha fazla elektrik tüketimi demektir. Suyu doğru kullanmıyoruz. Ayrıca gece sulaması ile dijital ve akıllı sulama sistemleri yüzde 30’a kadar su tasarrufu sağlıyor. Bu sistemlerin yaygınlaştırılması gerekiyor" şeklinde konuştu.
Dicle Elektrik verilerine göre 100 dönümlük bir mısır tarlasını 800 metreden su çekerek sulamak isteyen bir çiftçi, sezonluk boyunca yaklaşık 850 bin TL tutarında elektrik tüketmek zorunda kalıyor. Oysa bu derinlik 100 metre olsaydı ödeyeceği tutar sadece 400 bin TL kadar olacak, sulama kanalından cazibeli su alabilse elektrik için hiç ödeme yapmayacaktı. Ayrıca kaçak elektrik kullanımı durumunda aynı miktarda sulama için tüketilen enerji yaklaşık 9 kat artarak yaklaşık 7.5 milyon TL’ye eşdeğer bir elektrik maliyetine ulaşabiliyor. Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan dağıtım şirketi, Mardin genelinde büyük bölümü kaçak olan yaklaşık 7 bin sulama kuyusu bulunduğunu açıkladı. Şirket, bu durumun yalnızca kaçak elektrikle sınırlı kalmadığını, aynı zamanda ciddi bir tarımsal sulama sorununa ve elektrik şebekesi üzerinde ağır bir yüke yol açtığını vurguladı.
Tarımsal sulamada sürdürülebilirliği sağlamak için hem Dicle Elektrik’in hem de bölgedeki üniversitelerin işbirliğiyle yer altı suyu ve enerji tüketimi analizleri yapılmaya devam ediliyor. Yetkililer, sulama kanallarının bir an önce devreye alınmasının modern sulama yöntemlerinin çiftçilere öğretilmesinin ve kaçak elektrik kullanımının önlenmesinin kritik önem taşıdığını vurguluyor. Aksi halde hem su kaynakları hem de çiftçilerin ekonomik gücü hızla tükenecek.