Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) bugün yayımladığı, Küresel Finansal İstikrar Raporu'nda gölge bankacılığın küresel gelişimi ve riskleri üstüne tespitler yer aldı. En kocaman gölge bankacılık alanının modern devletlerde bulunduğunu belirten rapor, piyasanın büyümekte bulunan devletlerde de zinde gelişme gösterdiğini ortaya koydu.
Raporda, geleneksel bankacılık sisteminin dışında kalan gölge bankacılık faaliyetlerinin yaygınlaşmasında sektördeki yoğun denetimlerin ve geniş likidite olanaklarının tesirli bulunduğu belirtildi. Dünyadaki finansal aracılık işlemlerinin takribî dörtte birtanesini yapan gölge bankacılığın, geleneksel bankacılık sistemini tamamlayıcı rol oynamasının iktisat ve yatırımlar için pozitif olabildiği kaydedilen raporda, bu çeşit finansal faaliyetlerin getirdiği sistematik risklere değinildi.
IMF raporunda, gölge bankacılık 2007-2008 finansal krizine yol açan faktörlerden birisi şekilde nitelendirilirken, şu anki finansal ortamın piyasanın daha da gelişme göstermesine sebep olduğu vurgulandı. Gölge bankacılığın risklerinin sektördeki kontrol eksikliğinden kaynaklandığına dikkati çeken raporda, yasa yapıcılara bu bölgede yeni düzenlemeler yapmaları yönünde tavsiyeler verildi.
Yatırım ve tasarruf amaçlı sigorta fonları gölge bankacılığı destekliyor
Rapor, gelişmekte olan ülkelerdeki gölge bankacılık sektörünün, yatırım ve tasarruf amaçlı sigorta fonlarının yaygınlaşması sonucu hızla geliştiğine işaret etti. Brezilya ve Güney Afrika'da artan kazanç fonlarının gölge bankacılık faaliyetlerini desteklediği belirtilen raporda, Türkiye ve Meksika'da ise gayrimenkul kazanç ortaklıklarında zinde bir gelişme yaşandığı bilgisine yer verildi.
Gelişmekte olan ülkelerdeki gölge bankacılık kuruluşlarının sahip bulunduğu toplam varlıkların bu devletlerin ortalama gayri safi yurtiçi hasılasına oranının 2002-2012 yılları içinde yüzde 6'dan yüzde 35'e çıktığını belli eden rapor, bu sektördeki gelişme hızının, geleneksel bankacılık sektörünü geride bıraktığını ortaya koydu. Geleneksel bankacılık sistemine ilişkin varlıkların oranının tıpkı dönemde yüzde 30'dan yüzde 70'e yükseldiği görüldü.
Gölge Bankacılık nedir?
Resmi bankalar gibi borç alıp veren ve yatırımlar yapan, fakat bankacılık sistemine ilişkin düzenlemelere tabi olmayan finansal şirketlerin faaliyetleri 'Gölge bankacılık' şekilde adlandırılıyor. Bu çeşit kuruluşlar, kişilerden ve diğer bankalardan aldıkları mevduatları, daha yüksek faizli kredilere dönüştürerek kar sağlıyorlar.
Gölge finansal kuruluşlar, bankacılık sistemindeki denetleme ve vergi düzenlemelerine tabi olmadıkları için, daha düşük teminatla kredi verebiliyor. Ancak, bu çeşit kuruluşların yeterince teminatlandırılmamış kredi vermesi, finansal krizleri tetikleyen unsurlardan birisi şekilde görülüyor.
Muhabir: Gülbin Yıldırım