Dünyanın en varlıklı kemik koleksiyonlarından birine sahip Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Laboratuvarı, yabancı İlim insanlarının uğrak yeri oldu.

Farklı çağlara ait 10 bini aşkın insan iskeleti kalıntısına sahip laboratuvar, her yıl onlarca yabancı İlim insanının araştırmalarında mühim rol oynuyor.

Üniversitenin Antropoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal, laboratuvarda takribî 45 yerleşim yerinden 10 binin üstünden insan iskeleti kalıntılarının var olduğunu belirterek, bunların eski toplumların nüfus yapısı, beslenme modelleri, hayat biçimleri, popülasyon yapısındaki birliktelikler ve sıhhat yapısını çözmek için kullanıldığını söyledi.

Anadolu'nun iskelet popülasyonunun yüzde 80'i burada

Erdal, kişilerin yaşadığı vakit arasında karşılaştığı tüm durumların iskeletlerine de yansıdığını, bu sayede cinsiyet, ırsi fonksiyonu, grubun homojen yahut heterojen yapıda olması ve nüfusun genel yapısı konusunda bilgi edinildiğini anlattı.

Erdal, 'Laboratuvarımız yerleşik hayata geçişte mühim bir yere sahip Anadolu'nun iskelet popülasyonlarının çoğunun korunmasıyla ünlenmiştir. Anadolu'dan gün ışığına çıkarılmış neolitik iskelet popülasyonunu yüzde 80'ine sahip durumdayız' dedi.

İskelet kalıntılarını inceleyerek yerleşik hayatımızın nasıl başladığını ve insan üstünde ne bunun şeklinde etkileri olduğunu anlamaya ve çözmeye çalıştıklarını aktaran Erdal, 'Kalkolitik devre ilişkin fazla fazla malzememiz yoktur lakin sıkı miktarda kentleşmenin başlangıcı olan Tunç dönemi iskelet topluluğumuz var. Geri kalan iskelet topluluklarımızın çoğu Roman ve Orta Çağ topluluklarını temsil ediyor' biçiminde konuştu.

'Türkiye, Avrupa ve Ortadoğu'daki en mühim merkezlerden'

İnsan yaşamının iskelet üstündeki etkisinin 1960'lı senelerde anlaşıldığını söz eden Erdal, bunun eski insan toplumlarının yine canlandırma çalışmalarındaki önemine işaret etti. 

Erdal, Türkiye'deki arkeolojik kazıların 1960'lardan sonra arttığını ve kazanılan bu yeni bakış açısıyla kazıların daha müsait gerçekleştirildiğini belirterek, 'Bu manada Türkiye, Avrupa ve Ortadoğu'da en mühim merkezlerden oldu. Türkiye'deki kazılardan çıkan neredeyse her iskelet topluluğu korunuyor. Dolayısıyla tüm milli ve uluslararası araştırmacıların dikkatini çekiyor' diye konuştu.

'Eski toplulukların hastalıkları günümüze yol gösterebilir'

Cüzzam, verem, frengi bunun şeklinde birtakım sorunların kemiklerde iz bıraktığı bilgisini sağlayan Erdal, Kristof Kolomb ve tayfaları tarafından eski dünyaya getirildiği düşünülen frenginin, laboratuvardaki çalışmalar neticesinde böyle olmadığının anlaşıldığını bildirdi.

Erdal, 'Çalışma, Kolomb öncesi devre ilişkin hastalığın Anadolu'da var olabileceğini göstermesi bakımından önemli' diyerek, hastalıkların eski topluluklar üzerinde doğru ve sistemli biçimde incelenebilirse, günümüzdeki gelişimi konusunda fazla fazla mühim bilgiler elde edilebileceğini vurguladı. 

'Kafatasçılık yapıyoruz lakin ...'

Erdal, vakit vakit politikacılar vasıtası ile dillendirilen 'kafatasçı' sözlerinin antropoloji bilimine dolaylı olarak katkı sağladığını ancak Türkiye'de 1980'li yıllardan bu güne kadar kafatası ölçülerek ırk belirlenmediğini bildirdi.

'Kafataslarını hala ölçüyoruz, ölçmeyle ilişkilendirirsek 'kafatasçılık' yapıyoruz lakin ölçmeyle aldığımız bu verileri kafataslarını sınıflamak için değil, bunların topluluklar arasındaki biyolojik ilişkilerin belirlenmesinde ve insanın hem gövdesi hem de kafatasının çevreyle nasıl şekillendiğini anlamak için kullanıyoruz' diye konuştu. 

Erdal, daha sonra eski dönemlerde toplumun estetik anlayışına kıyasla bebeklikten sarılarak yeni bir form kazandırılan bir kafatası göstererek, şöyle devam etti:

'Bu Anadolu'da şu anda kullanılan kafa sarma geleneğinin neolitik çağda uygulandığı bir tipi gösteriyor. Doğrudan bir kültürel deformasyon yahut istemli kafatası şekil değiştirmesiyle ilgili nedeniyse Anadolu'da alnın geniş olması önemli. Kişiler daha güzel olmak için alnı genişletmeye çalışıyor ve bunu da sararak yapıyor, çocuk doğar doğmaz kafayı sarıyor.'

'Koleksiyon fazla fazla özel'

Wisconsin Eczacılık ve Halk Sağlığı Üniversitesinden Doç. Dr. Caitlin Pepperell de laboratuvardaki zengin iskelet koleksiyonu görmek için geldiğini belirtti.

Pepperell, eski DNA çalışmalarıyla genetik bakterilerin bugünkülerle kıyaslanmasının önemine değinerek, bu sayede onların nasıl geliştikleriyle ilgili daha fazla fazla şey öğrenebileceklerini belirtti. 

Bugün dünyanın iri sıhhat dertlerinden veremle bilhassa ilgilendiklerini kaydeden Pepperell, laboratuvardaki kemik koleksiyonun çalışmaları için tatmin edici olduğunu söyledi.

Pepperell, 'Burada hususi bir koleksiyon var ve sadece materyal değil, uzmanların materyali tanımlaması ve yorumlaması da fazla fazla özel' ifadesini kullandı. 

Kaynak: AA