Yaşlı nüfus artıyor, denge tehlikede

Medicana International Ankara Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. F. Figen Ayhan, "Sağlıklı yaşlanma bugün sağlık sistemlerinin ve hükümetlerin en temel amacı. Çünkü dünya nüfusu yaşlanıyor ve hasta yaşlanmak hem sağlık sistemlerini, hem insanları, hem aileleri en çok zorlayan konu" dedi.
Uzmanlar, yaşlanan insanların düzenli egzersiz yapması gerektiğine vurgu yapıyor. Özellikle 65 yaş üstü kişilerde kullanılan ilaçlar ve kronik rahatsızlıklar yaşlılarda denge kaybına yol açabiliyor. Medicana International Ankara Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. F. Figen Ayhan, yaşlıların düzenli egzersiz yapmaları gerektiğine dikkati çekerek, aynı zamanda yaşlı yakınlarına da büyük sorumluluk düştüğünü vurguladı.

"Sağlıklı yaşlanmak bizim esas hedefimiz"
Türkiye’de yaşlı nüfusunun arttığını ve yaşlıların dengede kalması için egzersizin önemini vurgulayan Ayhan, "Biz biliyoruz ki Dünya Sağlık Örgütü’nün projeksiyonlarına göre 2030 yılında her 6 kişiden birisi 60 yaş üzerinde olacak. Yaşlanan bir dünyayla karşı karşıyayız ama tabii ki sağlıklı yaşlanmak burada bizim esas hedefimiz" diye konuştu.

"Yaşlılarımızın ayağına giydiği ayakkabılar çok önemli"
Düşme durumunun yaşlılarda çok sık görüldüğünü anlatan Ayhan, "Düşmeler bizim yaşlılarda sık gördüğümüz sakatlıklara ve ölümlere neden olan bir durum. Neden düşüyor yaşlılarımız? Birincisi pek çok ilaç kullanıyorlar. En basit ağrı kesiciler, aspirin, kas gevşeticiler, depresyon ilaçları, nöroloji ilaçları, Alzheimer, Parkinson gibi. Bunun yanı sıra kalp damar sistemi hastalarında antihipertansifler düşmelerin en sık nedeni. Dolayısıyla düşen hastalarda her zaman bir ilaç denetimi yapıyoruz. İkincisi yaşlılarımızın ayağına giydiği ayakkabılar çok önemli. Biz genellikle spor ayakkabısı öneriyoruz hepsine. Çünkü takılıp düşmeler çok yaygın ve düşmelerin yüzde 80’i de ev içinde meydana geliyor. Özellikle evin kötü aydınlatılmış olması ya da takılacak halı, kilim, kablolu şeylerin olması önemli nedenler. Bunları mutlaka düzeltmemiz lazım" ifadelerini kullandı.
Düşmenin büyük çoğunluğunun banyoda olduğuna dikkati çeken Ayhan, "Genellikle tuvalete kalktığında düşüyor yaşlılarımız ve kalça kırıklarını çok sık görüyoruz maalesef. Bunlar da yüzde 20-40 arasında ölüm nedeni olarak biliniyor" şeklinde konuştu.

"Bir kırık geçirmişse yüzde 50 tekrar kırık geçirir"
Ayhan, düşmelere ilişin sözlerine şöyle devam etti:
"İnmeler, en sık gördüğümüz düşmelerin nedeni. Hastalarımız bir beyin felci geçirip düşüyorlar. Bunların da önlenebilir olduğunu bilmemiz gerekiyor. Aynı şekilde işitme ile ilgili, görme ile ilgili sorunları olabiliyor. Mutlaka yılda bir kulak burun boğaz ve göz doktoruna gitmeleri gerekiyor. Peki düşünce ne oluyor? Tekrarlayan düşmeler meydana geliyor. Yılda birden fazla düşüyorsa o yaşlı ve bir kırık geçirmişse yüzde 50 tekrar kırık geçirecek. Dolayısıyla bu insanların özellikle kemik ve kas sağlığını desteklememiz gerekiyor. Burada fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanlarına çok büyük bir iş düşüyor."

"Çok basit egzersiz teknikleriyle hastalarımızın daha sağlıklı, daha az düşen bireyler haline gelmesini sağlıyoruz"
Hastaları muayene ettikten sonra onlara uygun egzersiz programı verdiklerini belirten Ayhan, "Özellikle bacak ve kol kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersiz programlarını düzenliyoruz. Bu egzersiz programları öncelikle bir aerobik egzersiz şeklinde. Yani haftada 150 dakika orta şiddette bir yürüyüş çok ideal bir egzersiz oluyor. Haftada 2 gün bu yaşlılarımıza kuvvetlendirme egzersizi öneriyoruz. Bunlar dambıllarla olabilir, direnç bantlarıyla olabilir. Kol kaslarını ve bacak kaslarını güçlendirmemiz gerekiyor. Üçüncü olarak da denge egzersizleri. Denge egzersizleri kapsamında yoga, tai chi başta olmak üzere tek ayak üstüne durma, yan yürüme gibi çok basit egzersiz teknikleriyle de hastalarımızın daha sağlıklı, daha az düşen bireyler haline gelmesini sağlıyoruz" dedi.
Kas kitlesinin belirleyici olduğunu vurgulayan Ayhan, "Bizim sarkopeni dediğimiz bir durum var, kas kitlesinde azalma demek. Maalesef Türkiye’de her 3 yaşlıdan biri, her 3 kişiden biri obez. Yani vücut kitle indeksi 30’un üzerinde ve maalesef kas kitleleri çok düşük. Bizim kas kitlemiz ne kadar fazlaysa o kadar yavaş yaşlılığa ve ölüme doğru gidiyoruz. Çünkü kas kitlemiz bizim temel sağlık belirtecimiz. Dolayısıyla sarkopeniyi önlemek amacıyla da her yaşlıya uygun bir egzersiz programı vermemiz gerekiyor. Bunun için de bizim fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanlarının geriatrik rehabilitasyon kapsamında hastalarımızı değerlendirmemiz çok önemli oluyor" değerlendirmesinde bulundu.

"Yaşlılarımıza gerçekten güzel bakmamız gerekiyor"
Yaşlı yakınlarına da büyük görev düştüğüne dikkati çeken Ayhan, şu ifadeleri kullandı:
"Lütfen yaşlılarımıza dikkat edelim. Yürüyüşlerine dikkat edelim. Normal yürüyüşte kolların, bacakların savunuyor olması gerekiyor. Parkinson hastalarında bu kayboluyor. Yine felç geçirmiş hastalarda sağ ve sol arasında bir kuvvet eşitsizliği meydana geliyor. Fark etmeyebilir yaşlı bunu. Bizim mutlaka izlememiz lazım. Yani yaşlılarımıza gerçekten güzel bakmamız gerekiyor. Herhangi bir kuvvetsizlik hissettiğimizde bunu en sık oturup kalkarken anlıyoruz. Onlar kolçaklı sandalye dışında başka bir sandalyede oturamıyorlar. Çünkü bacak kasları, uyruk kası zayıfladığı için kalkamıyorlar. Çok basit bir test var. 5 kere sandalyeden oturup kalkma testi. Bunu maalesef ardışık başaramıyor yaşlılarımız. Görmeyi düzenlememiz gerekiyor. Görmediği için de düşüyorlar çünkü sıklıkla. Yine işitme beynin çok önemli bir organı. Genellikle bir yere çarpmalarda ve düşmelerde bunu da görüyoruz. Çünkü dur diyorsunuz ama duymuyor o yaşlı onu. Mesela merdivenlerden düşme genellikle bu şekilde oluyor. Çünkü duramıyorlar duymadıkları için. Bu nedenle bunun bir ekip olarak yürütülmesi gerekiyor."
Yaşlıların sevdiği egzersizleri yapmasını önemsediklerini aktaran Ayhan, "Dans bu alanda çok araştırma yapılan, çok güzel bir alan. Çünkü müziğin eşliğinde yani işitsel bir uyaranla, görsel bir uyaranla birlikte dans etmek faydalı. Yoga ve tai chi denge için çok güzel egzersizler ama dansta da aslında bu dengeyi sağlıyoruz. Zaten dans ederken bir insanın denge problemi varsa mutlaka ortaya çıkıyor, sendelediğini görüyoruz" ifadelerini kullandı.

"Sağlıklı yaşlanma bugün toplumun sağlık sistemlerinin ve hükümetlerinin en temel amacı"
Ayhan, alınması gereken önlemlere ilişkin şunları kaydetti:
"İlaçların yan etkilerini de çok dikkatli izlemek lazım. Yaşlılarımız oturup kalkarken hareketlerini çok yavaş yapmalılar. Kalktığı zaman kanın beyne ve bacaklara gitmemesine bağlı olan düşmeleri de çok sık görüyoruz. Dolayısıyla hızlı hareketlerden kaçınmalarını istiyoruz. Düşünerek davranmalarını istiyoruz. Tabii ki zihinsel gelişim için egzersizler, bilişsel fonksiyonları bozulduysa mutlaka ona yönelik de işte mandala gibi boyama mental egzersizler bunlar, zihin egzersizleri. Hem beyni, hem bedeni çok güzel bir şekilde biz egzersizlerle destekliyoruz. Sağlıklı yaşlanma bugün toplumun sağlık sistemlerinin ve hükümetlerinin en temel amacı. Çünkü dünya nüfusu yaşlanıyor ve hasta yaşlanmak gerçekten hem sağlık sistemlerini, hem insanları hem aileleri en çok zorlayan konu yaşlı bakımında."