Eskişehir Tepebaşı Belediyesi'nin öncülüğünde kurulan ve sokak toplayıcılarını tek bir çatı altında birleştiren GESİKOOP, faaliyetlerini sürdürürken, kooperatif bünyesinde daha iyi çalışma şartları ve statü kazanan toplayıcılar, 1 yıllık sürede 3 bin ton atık toplamayı başardı.

Tepebaşı Belediyesi, zorlu şartlar altında ve kayıt dışı olarak çalışan sokak toplayıcılarına statü kazandırmak, toplanan atıkları ise kayıt altına almak amacı ile Türkiye'de bir ilke daha öncülük etti. Belediyenin teşvikleri ile 15 Ocak 2020'de kurulan ve sosyal işletme kooperatifi olması ile fark oluşturan Tepebaşı Geri Dönüştürülebilir Atık Toplayıcıları Sosyal İşletme Kooperatifi (GESİKOOP), 23 Haziran 2020'de Tepebaşı Belediyesi, GESİKOOP ve lisanslı geri dönüşüm firması arasında imzalanan 3'lü protokol ile hayata geçirilmişti. Kooperatif bünyesindeki 32 sokak toplayıcısı, artık yasal olarak ve kayıt altında çalışarak hem ekmek paralarını kazanıyor hem de geri dönüşüme katkı sağlıyor. 15'i yabancı olmak üzere toplam 32 üyesi olan kooperatif bünyesinde 1 de kadın yer alıyor. Tepebaşı Belediyesi'nin öncülüğünde kurulan kooperatif ile herhangi bir statüsü olmayan, disiplin altına alınamamış sokak toplayıcıları, başta ambalaj atık toplama sistemi olmak üzere belediyenin kapıdan atık toplama sistemine de entegre edilmiş oldu.

Kooperatif işleyişi

Sokak toplayıcıları, GESİKOOP'a ortak olarak Tepebaşı ilçe sınırları içerisinde yasal olarak ambalaj atığı toplayabiliyor. Toplayıcıların elektrikli bisikletleri kooperatif logolu panolar ile giydirilirken, toplayıcılar da yine logolu yelek ve şapkalar ile çalışıyor. Toplanan atıklar kooperatif merkezinin de yer aldığı Muttalip Yolu, Sarıcakaya Caddesi'nde bulunan lisanslı toplama ayırma tesisi ve atık getirme merkezine teslim ediliyor. 150 kilogram taşıma kapasiteli elektrikli bisikletleri ile çalışan toplayıcılar, karton ve plastik yoğunluklu toplama yapıyor ve günde ortalama 300 kilogram atık topluyor. Toplayıcılar, ambalaj atıklarını çöplerden ayırmadan sağlıklı şartlarda toplama yapabiliyor. Çöpleri karıştırmadan, zamansız çıkarılarak sistem dışında kalan geri dönüşümler toplanıyor. Çocuk toplayıcılara izin verilmiyor ve kooperatif ile iş birliğinde çocukların eğitime yönelmeleri sağlanıyor. Kooperatif üyeliği, tüm toplayıcılara açık tutulurken, tek koşul kurallara uyulması olarak belirlendi.

1 yılda 3 bin ton atık toplandı

Atık toplama alanında yıllara dayanan değerli tecrübelerini GESİKOOP çalışmasına entegre eden Tepebaşı Belediyesi, kooperatifin ilk yılında ulaştığı yıllık toplama miktarı ile başarılı bir sonuç elde etti. Bir toplayıcının günde yaklaşık 300 kilogram atık topladığı GESİKOOP'ta, geride kalan 1 yıl içinde 3 bin ton atık geri dönüşüme kazandırıldı.

"Türkiye'nin kanayan bir yarası"

Tepebaşı Belediye Başkanı Dt. Ahmet Ataç, projeye ilişkin değerlendirmesinde, "Bu konu Türkiye'nin kanayan bir yarası. Tepebaşı Belediyesi bu konuda çok güzel çalışmalar yaptı. Sokak toplayıcılarının herhangi bir yasal hakları yok, birçok sıkıntıya maruz kalıyorlar, dışlanıyorlar. Aslında yaptıkları iş, Türkiye ekonomisine çok ciddi katkı sağlıyor. Burada insan sağlığını ve onların geleceğinin de düşünülmesi gerekiyor. Bugüne kadar bu konu görmezlikten gelindi. Uyguladığımız bu model ise onları gerçekten iyi bir noktaya taşıdı, her şeyden önce yasal statü kazandırdı. Ayrıca çocuk toplayıcıları da devre dışı bırakarak bu işi devam ettireceğiz. Bu sorunların çözümünün kooperatifçilikte olduğunu düşünüyorum. Bu konuda da GESİKOOP'u kurarak dezavantajlı grupları bir araya getirmek, onların kontrol altında ve düzenli, sağlığına dikkat ettikleri, çöpü karıştırarak değil, olanları toplayarak Türkiye ekonomisine daha sağlıklı şekilde katkı vermelerini sağlıyoruz" sözlerini kullandı.

GESİKOOP'a üye olarak geri dönüşüme katkı veren toplayıcılar da sistemden memnuniyetini belirterek Tepebaşı Belediyesi'ne teşekkür etti.