Türkiye, tarihinde ilk kez Cumhurbaşkanını seçmek için 10 Ağustos'ta sandık başına gidecek.

Türkiye'de seçmenler, Cumhurbaşkanının halk tarafından 5 yıllığına seçilmesini öngören düzenlemenin de yer aldığı Anayasa değişikliklerini 21 Ekim 2007'de oyladı. Kayıtlı seçmenlerin yüzde 67,5'inin sandık başına gittiği halk oylamasında, geçerli oyların yüzde 68,95'i ''Evet'', yüzde 31,05'i ise ''Hayır'' çıktı.

Böylece, Anayasa'da daha önce "Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisince (TBMM) kırk yaşını doldurmuş ve yükseköğrenim yapmış kendi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından yedi yıllık bir süre için seçilir" şeklinde yer alan düzenleme, "Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış TBMM üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilir" şeklinde değiştirildi.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün görev süresinin 28 Ağustos 2014'te dolacak olması nedeniyle Yüksek Seçim Kurulu (YSK), cumhurbaşkanı seçiminin ilk oylamasını 10 Ağustos 2014, seçimin ikinci oylamaya kalması durumunda ise ikinci oylamayı 24 Ağustos 2014 olarak belirledi.

Bu seçimde ilk kez yurt dışında yaşayan vatandaşlar bulundukları ülkede oy kullanabilecek. Cumhurbaşkanlığı seçimi için 56 ülkede, 118 temsilcilikte sandık kurulması planlanıyor. Yurt dışındaki seçmenlerin oy kullanma tarihleri ise ilk oylama 31 Temmuz-3 Ağustos 2014, seçimin ikinci oylamaya kalması durumunda ise ikinci oylama 17-20 Ağustos 2014 tarihleri olarak tespit edildi.

Anayasa'nın Cumhurbaşkanı seçimine ilişkin maddesine göre, Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış TBMM üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilecek. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıl olacak ve bir kişi en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilecek.

Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilecek ve TBMM üyeliği sona erecek.

Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan seçilecek

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olacak. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılacak. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek. Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan Cumhurbaşkanının görevi devam edecek.

Aday gösterilme süreci

Cumhurbaşkanlığı Seçimi Kanununa göre de Cumhurbaşkanlığına TBMM üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi en az yirmi milletvekilinin yazılı teklifiyle mümkün olacak. Her bir milletvekili ancak bir aday için teklifte bulunabilecek.

En son yapılan milletvekili genel seçimlerinde, aldıkları geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında, yüzde 10'u geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilecek, her bir siyasi parti ancak bir aday için teklifte bulunabilecek.

Aday gösterilmek kişinin yazılı muvafakatine bağlı olacak. YSK tarafından ilan edilen süre içinde, adayların isimleri, muvafakat belgeleri ve gerekli diğer belgelerle TBMM Başkanlığına veya YSK'ya başvurularak aday gösterilmiş olacak.

Başvurunun TBMM Başkanlığına yapılması halinde, tüm bilgi ve belgeler, başvuru süresinin bitiminden itibaren yirmi dört saat içinde YSK'ya iletilecek. Aday gösterme süresinin sona erdiği tarihten itibaren hiçbir şekilde yeni aday gösterilemeyecek.

Cumhurbaşkanı adayı gösterilen hakimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyeleri, kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, belediye başkanları ve subaylar ile astsubaylar, siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar, kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar, aday listesinin kesinleştiği tarih itibarıyla görevlerinden ayrılmış sayılacak.

Bu durum YSK tarafından aday gösterilenin bağlı bulunduğu bakanlığa veya kuruma derhal bildirilecek. Yüksek mahkeme üyeleri, hakimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar ile subay ve astsubaylar hariç olmak üzere, Cumhurbaşkanı adayı gösterilen devlet memurları ve diğer kamu görevlileri, adaylığı veya seçimi kaybetmeleri halinde, YSK'ca Cumhurbaşkanının seçildiğinin ilan edilmesini takip eden bir ay içinde müracaat etmeleri kaydıyla eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönebilecek.

Pusulalarda "Cumhurbaşkanı Adayları"

Oylamalarda kullanılacak filigranlı birleşik oy pusulasında "Cumhurbaşkanı Adayları" ibaresi ile YSK tarafından çekilen kuraya göre sırası belirlenen adayların adı ve soyadı yer alacak.

Cumhurbaşkanı seçiminin kesin sonuçları, YSK tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı ile Cumhurbaşkanlığı makamına bildirilip, kamuoyuna ilan edilecek ve Resmi Gazetede yayımlanacak. Seçilen Cumhurbaşkanı adına, Yüksek Seçim Kurulu tarafından Cumhurbaşkanı seçildiğine dair bir tutanak düzenlenecek.

Seçilen Cumhurbaşkanı adına düzenlenen tutanak, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı tarafından verilecek ve aynı oturumda and içme töreni yapılacak. Bu oturum, eski Cumhurbaşkanının görev süresinin dolduğu gün gerçekleştirilecek.