Bir dönemin parlayan mahallesi, bugün zamana direniyor

Ankara’nın Altındağ ilçesinde yer alan, tarih boyunca farklı inanç ve kültürlerden insanlara ev sahipliği yapan halk arasında "Yahudi Mahallesi" olarak bilinen Hacı Bayram Mahallesi, Osmanlı’nın son dönem mimari özelliklerini taşıyan yapılarıyla dikkat çekiyor.
Osmanlı’nın son dönemine ait mimari dokusuyla öne çıkan mahallede, sadece sıradan hayatlar değil; kültür, sanat ve akademi dünyasına yön veren isimler de yaşam sürdü. Mahalle sakinlerinin aktardığına göre Atatürk’de buradaki konaklarda misafir edilmişti. Ayrıca Muazzez Ersoy gibi birçok sanatçı, doktor, hakim ve savcının yolu bu tarihi mahalleden geçti.
Bir zamanlar hoşgörünün simgesiydi
Yüzyıllar boyunca Yahudi vatandaşların ağırlıkta yaşadığı mahallede cami ve sinagog neredeyse yan yana bulunuyor. Mahallede hâlen ayakta kalan sinagog, yılda birkaç kez ibadet için gelen Yahudilere ev sahipliği yapıyor. Ancak, mahallede artık Yahudi nüfus kalmamış durumda. Mahallede yaşayan Naci Saban, "15 yıldır buradayım, bir tane Yahudi vatandaş görmedim. Ayin için yılda birkaç kez gelip gidiyorlar. Ancak burası bir zamanlar hoşgörünün simgesiydi" dedi.
Mahalle sakini Naci Saban, "On beş yıldır buradayım. Eskiden Yahudilerle Türklerin beraber yaşadığı bir mahalle. İleride iki konağımız var. Konağın karşısında Yahudi kardeşlerimizin ibadet yaptığı sinagog var. Senede iki ya da üç defa gelirler, ayinlerini yaparlar. Şu anda on beş yıldır bir tane Yahudi görmedim. Hepsi Cumhuriyetin kurulmasından sonra Samsun ve İzmir tarafına göç etmişler" diye konuştu.
Saban, "Şu anda oturanların çoğu Kızılcahamamlı. Sivaslı, Adanalı kardeşlerimiz var. Kültür Bakanlığı ve belediyeler arasında yetki karmaşası var. Bir çivi sökemiyorsun, bir çivi çakamıyorsun. Oturanlar evlerine bakabildikleri kadarıyla bakıyor, boş kalan evler yıkılıyor" ifadelerini kullandı.
Mahalle sakini Nihat Kılıç ise, "Yedi yaşında buraya geldim, yaklaşık elli yıldır buradayım. Geldiğimde mahallede Yahudiler vardı. Mahallenin üçte biri Yahudi’ydi. Sonra biz Türkler çoğaldık. Onlar barınamadı. Sanatçılar vardı. Muazzez Ersoy burada yaşamış. Hakimlerimiz, savcılarımız, doktorlarımız da bu mahalleden çıkmıştır" diye konuştu.
Zamanla Yalnızlaşan Bir Tarih
Bir zamanlar kalabalık ailelerin neşeyle doldurduğu sokaklar, bugün sessizliğe gömülmüş. Evlerin büyük kısmı zamanla terk edilmiş. Birçoğu ya tamamen metruk hâle gelmiş ya da sadece sokak hayvanlarının sığınağı haline gelmiş durumda.